Drinkwater in Portugal
Dit artikel gaat over de drinkwatervoorziening in Portugal en met name in de Algarve. Vaak komt de vraag voorbij of the kraanwater hier veilig is om te drinken en of er geen groot watertekort is in Portugal. Een en ander komt hier aan de orde.
Is kraanwater veilig om te drinken in Portugal?
Ja, het kraanwater in stedelijke en toeristische gebieden kan gerust gedronken worden. Openbaar water wordt gereguleerd door ERSAR (Entidade Reguladora dos Serviços de Águas e Residuos) en wordt geleverd door lokale gemeentelijke waterbedrijven. Zij zijn allemaal strikt gebonden aan de EU-richtlijn voor drinkwater en voldoen daarmee aan de internationale waterkwaliteitsnormen. Portugal behoort vandaag de dag tot de toplanden in Europa als het gaat om het beschikbaar stellen van testresultaten van drinkwater aan burgers. De rapporten voor lokaal kraanwater zijn online beschikbaar op de website van ERSAR.pt.
Waarom drinken Portugese mensen geen kraanwater?
Een veelgehoorde klacht van Portugese burgers is de smaak van het water uit de kraan. Door het toevoegen van chloor en het hoge mineraalgehalte van water in sommige gebieden vinden veel mensen het kraanwater niet lekker. Bovendien is men vaak bezorgd over de kwaliteit van het water als het uit hun kraan komt, omdat een groot deel van het leidingwerk zwaar verouderd is. De meesten kiezen dan ook voor gekocht water uit flessen om in hun drinkwaterbehoefte te voorzien. Ze gebruiken het kraanwater wel voor het koken, wassen, douchen en dergelijke.
De afgelopen jaren is de overheid begonnen met het actief promoten van het drinken van water uit de kraan. In 2017 hebben EPAL en de Hotelvereniging van Portugal de handen ineengeslagen om de consumptie van kraanwater in de stad Lissabon te promoten met de lancering van een drinkfles ontworpen door de beroemde architect Siza Vieira.
Flessenwater in Portugal
Met een verbruik van 114 liter gebotteld water per hoofd van de bevolking per jaar behoort Portugal tot de landen van Europa die het meeste gebotteld water verbruiken. Er zijn veel goede lokale merken zoals Monchique, Luso, Pedras en Vitalis verkrijgbaar. Kraanwater wordt even goed getest als flessenwater. Dat testen gebeurt echter bij het punt waar het water zijn reis richting consument begint. Het water reist daarna door een heel netwerk van leidingen en die zijn nog niet allemaal up-to-date. Een deel van het distributienetwerk is nog ouder dan 50 jaar.
Helaas heeft Portugal een van de laagste recyclingpercentages in Europa, waarbij slechts ongeveer 10% van het plastic afval wordt gerecycled. Daarom wordt uit milieuoogpunt aanbevolen om water uit glazen flessen te kopen of flessenwater helemaal te vermijden. Als je de voorkeur geeft aan bruisend water, dan kun je een frisdrankautomaat zoals SodaStream aanschaffen en je kraanwater zo om toveren tot water met bubbles. Als je zorgen hebt over de kwaliteit of de smaak van je leidingwater kun je een waterfilter installeren om het drinkbaar te maken.
Drinkwater op het platteland
Op veel plaatsen in het landelijke Portugal zijn de huizen niet aangesloten op het openbare watersysteem. Daarvoor liggen ze te afgelegen. Zij hebben doorgaans een eigen waterbron zoals een waterput (nora of posso) of een boorput (furo). Men is dan zelf verantwoordelijk voor de controle van de kwaliteit van het water. Het is mogelijk een monster te laten testen bij het plaatselijke Aqualab. Daarvan krijg je dan een uitgebreid verslag met alle waarden met betrekking tot hardheid, mineralen, vervuiling en drinkveiligheid. Om een boorput op zijn land te laten maken, heeft men een vergunning nodig. Deze firma die de klus zal gaan klaren, neemt deze aanvraag meestal voor zijn rekening.
Ook zijn er in veel dorpen meerdere publieke Fontes, waar lokale bewoners - gratis - hun drinkwater kunnen tappen uit publieke bronnen.
De Stuwdammen van de Algarve
Een deel van het drinkwater wordt uit het grondwater onttrokken en een ander groot deel komt uit de stuwdammen die zijn gebouwd als waterreservoir. Zij vangen het regenwater op dat door rivieren wordt aangevoerd (als het regent). De grootste stuwdammen van de Algarve zijn de Barragem do Arade, Barragem do Funcho, Barragem de Odelouca en de Barragem Bravura.
Gedurende de zomer van 2022 (de schrijfdatum van dit artikel) zijn de waterpeilen in de stuwdammen bedroevend laag. De Bravura dam heeft nog slechts 10% van zijn capaciteit en mag niet meer worden gebruikt voor irrigatie in de landbouw. Maar ook de andere stuwmeren hebben nog slechts weinig water in voorraad en men hoopt en bidt dat er deze herfst en winter flink wat regen zal vallen.
Waterbeheer
Het is bekend dat grote delen van Portugal, vooral in het zuiden, steeds meer te kampen krijgen met droogte. Dit komt door de gevolgen van de klimaatveranderingen in combinatie met grootschalig waterverbruik in de toeristische- en landbouwsector, alsmede de vaak slechte staat van het distributienetwerk waardoor er veel water verloren gaat voordat het bij de eindgebruiker is aangekomen.
Experts roepen de Intergemeentelijke Gemeenschap Algarve (AMAL) op om de waterproblematiek aan te pakken en zijn van mening dat het tijd is voor solidariteit tussen de kustgemeenten en die van het binnenland. Het lijkt eerlijk dat de rijkere en meer bevolkte kustgemeenten moeten meebetalen aan de herbebossing en het onderhoud van het binnenland, aangezien de hele gemeenschap van de Algarve hiervan zal profiteren. Door deze maatregelen kan de impact van droogte verminderen en het grondwater worden aangevuld, maar ze zullen ook helpen om branden te voorkomen.
Volgens milieu experts ligt het antwoord op de waterproblematiek in het juiste beheer van het platteland van de Algarve en de verbetering van de waterdistributieleidingen om verspilling van water te voorkomen.
Verder wordt er gewerkt aan een ontziltingsinstallatie aan de kust, zodat ook zeewater gebruikt kan worden als drinkwater. Ook wordt er in het waterefficiëntieplan meer aandacht geschonken aan het hergebruiken van afvalwater voor irrigatiedoeleinden.
Uiteraard wordt ook van de consument zelf gevraagd om zuinig om te gaan met water. Daarbij gaat het mede om het irrigeren van tuinen. Het is aan te bevelen om de door velen geliefde grasmat adé te zeggen en te kiezen voor aanplant die tegen droogte kan. Zeer inspirerende voorbeelden hiervan zie je bij https://waterwisegardens.com