Paastradities in Portugal en de rol van de Folar
Het Paasfeest (Pascoa) is een typisch Christelijk feest en is zeer belangrijk in Portugal. Pasen markeert het einde van de "vastentijd", die begon na de Carnaval. Op Paaszondag staat er weer vlees op tafel - meestal geit of lam - en wordt iedereen verwend met gebak en zoetigheden, amandelen, likeur en portwijn.
Kerkelijk gezien is Pasen het het feest van de opstanding. Traditioneel gezien is het een feest ter ere van het nieuwe leven, de lente en de vruchtbaarheid.
In de Semana Santa (de heilige week voor Pasen) vinden er traditioneel op veel plaatsen in Portugal processies plaats. Ook is het een Portugees gebruik dat peetouders hun peetkinderen een kadootje geven in de vorm van gebak of geld en andersom geven de peetkinderen hun peter een olijftak en hun meter een boeket viootjes. Maar ook aan andere familieleden worden vaak presentjes gegeven, zoals de beroemde Folar, een soort zoet, cake-achtig brood met een of meer gekookte eieren meegebakken.
De Folar is een symbool van vriendschap en verzoening en het ei vertegenwoordigt leven en vruchtbaarheid.
De legende van het ontstaan van deze Folar is zo oud dat niemand meer kan vertellen wanneer het ooit ontstond, maar het is wel een mooi verhaal:
de heilige Catharina
Ergens in Portugal leefde een mooie, maar arme jonge vrouw genaamd Mariana. Mariana hoopte snel de liefde te vinden en te gaan trouwen. Ze bad elke dag tot de heilige Catarina om haar een knappe, hard werkende man te sturen om haar leven mee te delen. Het antwoord van de heilige was overdreven: niet één man, maar twee werden verliefd op het meisje.
Een van hen was Amaro, net zo arm als zij, maar knap en sterk met een donker gezicht door zijn eerbare werk in het veld. De andere was een edelman uit nabijgelegen landen, bekend vanwege zijn positie, rijk en beschaafd, met poëtische woorden en vol van romantische dromen.
Mariana wist niet wat ze moest doen. Aan de ene kant gaf Amaro haar de zekerheid een werkende, waardige en beschermende jongeman te hebben. Aan de andere kant kon de edelman haar romantiek en een leven zonder financiële problemen garanderen. De mannen gaven haar tot Palm Pasen de tijd om haar keuze te maken en Mariana riep de hulp van de heilige Catharina weer in. In de vijftien dagen tussen de ontmoeting met haar twee aanbidders en de dag van Palm Pasen, werd er veel gespeculeerd over de keuze van Mariana en groeide de vijandschap tussen de twee mannen.
Op Palm Pasen gingen de twee aanbidders naar het huis van Mariana om te horen wie er zou worden gekozen. De ruzie tussen de twee werd zo erg dat ze met elkaar op de vuist gingen en men bang was dat er een dode zou gaan vallen. Mariana zag dat niemand ze van elkaar kon scheiden en schreeuwde impulsief: "Amaro, Amaro ... Stop, ik kies voor Amaro!" Ze wierp zich in Amaro´s armen en de edelman vertrok zwijgend.
Pasen stond voor de deur en Amaro en Mariana hadden hun huwelijk aangekondigd. De dorpelingen leefden echter in voortdurende twijfel over de vergeldingsmaatregelen van de edelman. Veel mensen geloofden dat de edelman Amaro zou doden voordat hij met zijn geliefde kon trouwen. Mariana, die dit wist, deed een derde verzoek aan de heilige Catharina. Moge ze tussenbeide komen en de edelman om vergeving vragen in de naam van Mariana, dat alles wat ze deed uit liefde was en niet uit boosaardigheid. Zij plukte bloemen en bood ze in ruil voor deze gunst aan de heilige aan.
De volgende ochtend vonden zij en Amaro een prachtige cake op hun tafel, waar twee hele eieren in pasten, en met bloemen versierd die leken op de bloemen die Mariana aan de heilige had geofferd. De aanstaande bruid twijfelde niet: "Amaro, dit geschenk is aan ons gegeven door de edelman. Het is een verontschuldiging ..." Amaro was het daarmee eens. Zo´n prachtig gebak kon niet van een van de dorpelingen komen. Ze dachten dat het beleefd zou zijn om naar het landhuis van de edelman te gaan om hem te bedanken voor het gebaar. Daar aangekomen zei Mariana: "Ik wil u bedanken voor uw geschenk, namens mij en namens mijn toekomstige echtgenoot." De edelman antwoordde: "Ik wil jullie ook bedanken, of waren jullie niet degenen die me een prachtig cake brachten, met hele eieren erin en versierd met bloemen?" En Mariana keek op en glimlachte. Ze wist dat het haar heilige was die de kwestie had opgelost.
Deze legende werd bedacht door de Christelijke kerk, een wonder gedaan door de heilige Catharina de Alexandria, patroonheilige van alleenstaanden, aan wie een vrouw om hulp vraagt om een echtgenoot te krijgen.
Gaat men echter terug naar een voorchristelijk verleden, dan vertegenwoordigen de bloemen en het ei (en hier is het ei in een ander lichaam , de cake, alsof het een foetus is) de tijd van het jaar dat het definitieve einde van de winter en het duidelijke begin van de lente markeert.
Bloemen als metafoor voor de opening van de aarde ( opening als aprilis , wat de naam geeft aan de maand april, de maand die het meest met Pasen wordt geassocieerd) en het ei als metafoor voor de vernieuwing van het leven.
De wederopstanding van de natuur, werd later omgevormd tot de wederopstanding van Christus. En misschien zal Santa Catarina hier, in deze legende, de invloed vervangen die oude Germaanse goden (zoals Eostre) hadden op het Europese continent. Net zoals de Folar een moderne aanpassing is van de oude heidense offers, toen het geschenk van eieren (de vrucht van het leven ) werd gezien als een wens voor geluk voor het lenteseizoen.
Het woord Folar zelf kan zijn afgeleid van het Latijnse floris. Het feit dat de vroegere naam die aan zo'n zeldzame cake werd gegeven, folore is, wijst daar inderdaad op. Een lentetoost. Als een bloem. Nog vandaag staat de Folar symbool voor vriendschap en verzoening. In Portugal geven de peetouders met Pasen traditioneel een Folar aan hun petekinderen.
Folar Recept
Er zijn verschillende soorten folar in Portugal, waarvan sommige zelfs hartig in plaats van zoet. Hier zullen we het echter hebben over de zoete Paas Folar. Wil je het zelf eens proberen, dan volgt hier het recept:
Begin met het vloeibaar maken van 15 gram bakkersgist in licht verwarmde melk, voeg bloem (100 gram) en een beetje suiker toe om een voordeeg te maken en laat het ongeveer een half uur rijzen op een warme plaats.
Apart nemen we twee eieren en voegen die toe aan 400 gram bloem, twee eetlepels suiker en een kwart liter melk. Het deeg dat hieruit ontstaat, moet vervolgens worden vermengd met 100 gram boter, een TL venkel, een TL kaneel en een snufje zout. Nadat alles is gemengd, nemen we het voordeeg, nadat het is gerezen, en voegen het toe aan dit tweede deeg.
We mengen en de combinatie totdat deze van de wanden van de kom los komt. Wanneer dit het geval is, dekken we de kom af met een doek. Laat het deeg een paar uur rijzen - op verwarmde plaatsen is twee uur voldoende, op minder warme plaatsen kan het vijf uur duren.
Vorm een ronde cake, plaats de gekookte eieren in een verdieping en zet ze vast met reepjes deeg. Bestrijk de cake met eigeel en bak hem in de oven.